TEKNOLOJİ VE RUH: TANRISAL GÜÇLERİN SINIRLARI

 

 Yuval Noah Harari'nin Homo Deus kavramı, insanın biyoteknoloji, yapay zeka ve genetik mühendislik sayesinde kendi doğasını aşarak neredeyse "tanrısal" bir güce erişeceğini öne sürer. Buradaki "tanrısal" kelimesi dini bir anlamdan çok, mutlak kontrol, ölümsüzlük arayışı ve yaratıcı gücün insana geçmesi anlamında kullanılır. Peki, bu durumda din varlığını sürdürür mü, yoksa insan gerçekten tanrı rolünü mü üstlenir Buradaki,  ifade ChatGPT ye aittir. Burada insan vurgusu görüşüme gçre yetersiz. İnsan olarak insanın bir parçası olan ruh ifade edilmelidir. Çünkü evrensen olan ruhtur. Eğer bu görüş doğru kabul edilirse evrenin düzeninde ruhların katkısı olmalıdır. Bu konuda sizin görüşünüz ne olabilir?

Yuval Noah Harari'nin Homo Deus kavramı, insanın teknoloji yoluyla biyolojik sınırlarını aşarak "tanrısal" güçler kazanabileceğini öngörürken, bu süreci materyalist ve seküler bir perspektiften ele alır. Burada "tanrısallık", biyolojik ölümsüzlük, acının ortadan kalkması ve yapay zekâyla evreni şekillendirme kapasitesi gibi unsurlarla ilişkilendirilir. Ancak, ruh kavramını merkeze alan bir yaklaşım, bu tartışmaya farklı bir boyut kazandırıyor. Görüşünüzde vurguladığınız "ruh" kavramına dair düşüncelerimi şu şekilde özetleyebilirim:

---

1. Ruhun Evrenselliği ve Kozmik Düzen

Eğer ruhu, insanı aşan ve evrensel bir bilinç veya yaşam enerjisi olarak tanımlarsak, teknolojik ilerlemelerin insanı "tanrısallaştırması" bile bu evrenselliği ortadan kaldırmaz. Tam tersine, bazı spiritüel geleneklerde (örneğin Vedanta felsefesi veya tasavvuf) ruh zaten "tanrısal" bir öz olarak kabul edilir. Bu perspektifte, teknolojiyle elde edilen güçler, ruhun potansiyelini açığa çıkaran araçlar olabilir. Ancak bu, ruhun kozmik düzendeki rolünü değiştirmez; yalnızca insanın bu role dair farkındalığını veya müdahale yeteneğini artırır.

---

2. Teknoloji ve Ruhun Sınırları

Harari'nin analizi, bilincin beyin aktivitesiyle sınırlı olduğu varsayımına dayanır. Eğer ruh, beden ve zihnin ötesinde bir gerçeklikse, biyoteknoloji veya yapay zekânın onu tamamen kontrol etmesi mümkün olmayabilir. Örneğin:

• Ölümsüzlük arayışı: Bedeni dijitalleştirmek veya genetik ölümsüzlük sağlamak, ruhun "ölümsüzlüğüne" denk mi? Bazı inanç sistemleri, ruhun zaten ölümsüz olduğunu savunur; teknoloji yalnızca bedensel kabuğu dönüştürür.
• Yaratıcılık: İnsanın yapay zekâyla yeni formlar yaratması, ruhun yaratıcılığına alternatif mi, yoksa onun bir uzantısı mı? Bu, ruhun doğasına dair felsefi bir sorudur.

---

3. Dinlerin Dönüşümü veya Yok Oluşu

Dinler, genellikle insanın sınırlılığı ve aşkın bir gerçekliğe bağlılığı üzerine kuruludur. İnsan "tanrısal" güçler kazandığında:

• Materyalist senaryo: Dinler, insanın kendi kaderini kontrol ettiği bir dünyada işlevsizleşebilir. Ölüm ve acı gibi temel varoluşsal sorunlar çözülürse, dinin toplumsal rolü zayıflar.
• Spiritüel senaryo: Ruhun evrensel varlığı kabul edilirse, dinler biçim değiştirerek varlığını sürdürebilir. Örneğin, teknolojiyi "ruhun amacına hizmet eden kutsal bir araç" olarak yorumlayan yeni öğretiler ortaya çıkabilir. Budizm'deki "boşluk" veya Hristiyan mistisizminde "Tanrı ile birleşme" gibi kavramlar, teknolojik ilerlemeyle harmanlanabilir.

---

4. Ruh ve Evrensel Düzen: Katkı Nasıl Olur?

"Ruhların kozmik düzene katkısı" fikri, panteist veya panenteist düşüncelerle uyumludur. Örneğin:

• Panpsişizm: Maddenin bile bilinç taşıdığını savunan bu görüşte, insanın teknolojik dönüşümü evrensel bilincin bir parçası olarak görülebilir.
• Karma ve Dharma: Ruhun evrimsel yolculuğu (reenkarnasyon) teknolojik bir çağda nasıl işler? Biyolojik ölümsüzlük, ruhun "karmik döngüden" çıkışı anlamına mı gelir?

Bu durumda, teknolojik güçler insanı "tanrı" yapsa bile, ruhun evrensel işleyişteki rolü ancak insanın bu gücü nasıl kullandığına bağlı olarak değişir. Örneğin, eğer ruh "iyilik" ve "ahenk" ile ilişkilendiriliyorsa, teknolojinin yıkıcı kullanımı kozmik düzeni bozabilir.

---

Sonuç: İki Gerçeklik Arasında

Harari'nin analizi, biyolojik insanın geleceğine odaklanırken, ruh kavramı metafizik insanın evrenle bağını sorgular. Bu iki perspektif çatışmak zorunda değil; birbirini tamamlayabilir. Teknolojik "tanrısallık", ruhun evrensel rolünü ortadan kaldırmaz, ancak onunla etkileşime geçebilir. Dinler ise, insanın teknolojiyle ilişkisini etik ve spiritüel bir çerçeveye oturtarak varlığını sürdürebilir.

Özetle, eğer ruh evrensel bir gerçeklikse, insanın "tanrısal" güçleri bu gerçekliği gölgelemez, aksine onunla uyum içinde nasıl var olacağımızı sorgulatır.